Bir resesyon geliyor. Fakat sarı metal için hakikaten olumlu olacak mı? Ne de olsa, ekonomik gerilemeye karşın altın fiyatları 1980’de düştü. Yatırım danışmanı Arkadiusz Sieroń, parlak metalin son durumunu kıymetlendiriyor ve tarihî perspektiften bakıyor.
Resesyon ve Stagflasyon altın fiyatları için uygun mi?
Herkes yaklaşan resesyon ve stagflasyonun altın için güzel olacağını söylüyor. Lakin, hakikaten olacaklar mı? Aklımda da kimi kuşkular oluştu, o yüzden onları araştıralım. Olağan ki, altının 1970’lerde yükseldiğine itiraz etmiyorum. Bu, aşağıdaki grafikte hoş bir halde gösterilen bir gerçektir.
Ama buna hakikaten stagflasyon mu neden oldu, yoksa yalnızca bir vakit tesadüfü müydü? Burada demek istediğim 1970’ler kendine mahsustu. Yani, Breton Woods’un sonu. 1971’de Nixon altın penceresini kapattı ve altının fiyatının serbestçe dalgalanmasına müsaade verildi. Altın standardına nazaran, ABD doları, ons başına 35 dolarlık sabit bir oranda altına dönüştürülebileceğini ima eden 13,71 tane altın olarak tanımlandı.
Ancak, bu türlü bir sabit döviz kuru 1934’te ortaya çıktı. O vakitten beri dolar satın alma gücünü kaybediyordu. Bu nedenle, konvertibilite sona erdikten sonra altın fiyatlarındaki yükseliş büsbütün doğaldı. Ayrıyeten, yaygın enflasyonla sonlu bir bağlantısı olabilirdi. Sabit kur yıllarca yapay olarak yüksekti. Bu yüzden altın düşük pahalanırken dolar çok pahalandı.
Bu güçlerin tekrar ortaya çıkması mümkün
Bir öbür sorun da, 1970’lerde dünyanın büsbütün prestiji, dalgalı para ünitelerinden oluşan yeni bir dünyaya taşınmasıydı. Bu nedenle altın için çok fazla telaş ve inançlı liman talebi vardı. Elhasıl, 1970’ler, altın fiyatlarını artıran birkaç yükseliş faktörünün meydana geldiği çok özel bir vakitti. Fakat bu itici güçlerden kimileri, 1970’lerde emekleme devrindeyken prestiji para sistemi bugün yeterli kurulmuş olduğundan 2020’lerde mevcut olmayacak. Altın standardını iki kere kıramazsınız.
Bu yanlışsız, fakat 1970’lere mahsus birtakım faktörler olmasa da 2000’lerde ve 2019-2020’de de altında boğa piyasaları vardı. Ayrıyeten, çok enflasyon olmasaydı yeni para sistemine ait tasalar daha düşük olacağından, altın standardının sonunu stagflasyondan ayırmak çok sıkıntı. Nixon’ın şokunun genel ekonomik duruma katkıda bulunduğu açık. Lakin altın fiyatlarındaki eğilimler son olarak makroekonomik güçler tarafından yönlendirildi. Münasebetiyle bu güçlerin yine ortaya çıkması mümkün.
Son olarak, bana o denli geliyor ki, 1972-1973’teki altının birinci yükselişi, TÜFE enflasyonu ve öbür makroekonomik değişkenlerden çok altın standardının terk edilmesiyle daha fazla ortak noktaya sahip. Bununla birlikte, o devirden sonra altın fiyatlarındaki eğilimler daha çok enflasyon ve öbür temel faktörlerle bağlantılıydı (aşağıdaki tabloya bakınız). Bu nedenle, 1970’lerin tüm boğa piyasasının altın standardının çöküşünden kaynaklandığını sav etmek sıkıntı olurdu.
Sonuçta, yükselmeyen düşmez!
İkinci telaşım muhtemelen daha rahatsız edici. 1970’ler altın için şahane bir vakit olmasına karşın, altın fiyatları 1980 başlarında enflasyonla birlikte tepe yaptı (aşağıdaki tabloya bakın). Daha sonra yirmi yıl boyunca ayı piyasasına girdi. Bu nedenle tasam, enflasyon tepe yaptığında, altın yatırımının fırsat maliyetlerini artıran düşük enflasyon beklentileri ve yüksek faiz oranları nedeniyle 1980-1981’de olduğu üzere altının düşebileceğidir. Sonuçta enflasyondaki düşüş devrinde enflasyon beklentileri düşerken gerçek faiz oranları yükselir. Bunun da altın fiyatlarını olumsuz etkilemesi gerekir.
Ancak tarih tekerrür etmez (gerçi birden fazla vakit kafiyeli olur). Aşağıdaki grafiğin gösterdiği üzere, altın fiyatları aslında mevcut enflasyonla yükselmedi. Ralli, 2020’nin birinci yarısında, hem gerçek enflasyon hem de enflasyon beklentilerinin başlangıçta düştüğü koronavirüs sakinliğinin ortasında gerçekleşti. Bu nedenle, enflasyondaki doruğun altın için ziyanlı olması gerekmez. Sonuçta yükselmeyen düşmez.
Dahası, gerçek faiz oranları şimdiden yükseldi (aşağıdaki tabloya bakın). Bu nedenle daha fazla hareket için alan sonlu. Doğal ki, her vakit yükselmeleri mümkün. Lakin 1980-1981’de görülene misal bir artış riski, bilhassa resesyon kaygıları ve faizlerin aşağılayıcı tesiri göz önüne alındığında çok daha düşük.
Altın fiyatları için 1980’in tekrarı mı olacak?
Ek olarak, yıllarca ultra düşük faiz oranlarının çok sayıda ekonomik balon yarattığını lütfen unutmayın. Bu nedenle yaklaşan ekonomik krizin, bilhassa Fed’in sıkılaştırma döngüsünün suratı göz önüne alındığında nitekim şiddetli olması mümkün. Başka bir deyişle, borç ve finansal dengesizliklerin düzeyi 1970’lerdekinden daha fazla. Bu nedenle enflasyon yüksek kalsa bile Fed’in güvercin duruşuna geçmesi muhtemel. Yahut en azından şahin duruşunu yumuşatması beklenen.
Şimdiye kadar Jerome Powell’ın kaslarını gevşetme imkanı vardı. Lakin bunun olmamasının bir nedeni, Kriptokoin.com’dan takip ettiğiniz üzere işsizlik oranının düşük kalması. Ayrıyeten, faiz oranlarındaki artışların şimdi finans dalını etkilememesi. Lakin, işsizlik oranı yükselmeye başladığında ve finansal piyasalar bocalamaya başladığında, Fed ekonomiyi tekrar canlandırmak için güçlü bir baskı altına girecek.
Enflasyonla uğraş için hakikaten çok büyük bir ekonomik maliyeti kabul etmeye istekli olup olmayacağından önemli olarak şüpheliyim. Bu nedenle, neyse ki altın için yaklaşan resesyon 1980’deki üzere olmak zorunda değil. Öte yandan 2007-2009 yahut 2020’dekine epey emsal olması mümkün.