Geçen hafta Avrupa Birliğinde MiCA ile olgunlaşan kripto varlık regülasyonunu ele almıştık. Bu hafta ise hususa ve gelişmelere AB dışındaki ülkeler açısından bakmaya uğraş edeceğiz.
G20 ve FSB Çalışmaları Ön Plana Çıkıyor
Öncelikle aktüel bir gelişme olan G20 maliye bakanları ve merkez bankası liderlerinin Ekim 2022 toplantısı dikkat cazibeli. G20, 20 gelişmiş ülkeden oluşmakta. Bu ülkelerin bakan ve liderlerinin toplantısı hem mali hem de yasal mevzularda uyumlu siyasetlerin olgunlaşması noktasında pahaya sahip. G20’nin finansal bahislerde uyumla sorumlu konseyi Finansal İstikrar Heyeti (Financial Stability Board – FSB). FSB finansal piyasa regülasyonlarının ortasında kripto regülasyonuna öncelik vermiş durumda. Bu emelle bahisle ilgili görüş ve tahlillerini kamuoyuyla paylaşarak kriptoya yönelik regülasyonu mümkün olduğunda lokal olmaktan kurtarmaya çalışan bir planı kelam konusu. Genel olarak bakarsak kara paranın aklanması ve terörün finansmanı ile uğraş mevzuatı dışında kripto varlıklara yönelik genel kabul görmüş bir yasalaştırma şimdi ortaya çıkmış değil. FSB bu noktada tartışmaya açtığı teklifleri ile gündemi belirlemeye aday.
FSB rapor ve tekliflerine yakından bakınca, kripto varlıklar pazarının ve ekonomik hacminin küresel finansal sistemin bütünüyle mukayese edilince sanıldığı kadar büyük ve derin olmadığı izlenimi ön plana çıkıyor. Bu kıymetlendirme kripto varlıkların ayı piyasasından çıkmasından sonra sahip olduğu potansiyeli dikkate alarak bu devirde regülasyonun şekillendirilmesini amaçlar bir yaklaşıma sahip. Çünkü, FSB periyot lideri Hollanda Merkez Bankası Lideri Klass Knot, kripto piyasasındaki düşüşün regülasyonun hızlandırılmasını tetiklemesi gerektiğini söz eden bir açıklama yaptı. Tıpkı açıklamada, kripto piyasasının toplam hacminin 3 trilyon Dolar’dan 935 milyar Dolara düştüğü tabir edilerek, bu kıymet kaybının finansal istikrar ve piyasayı bugün için korkulan biçimde etkilemediği de belirtildi. Öte yandan toparlanma eforu içindeki kripto varlık piyasasının hem potansiyeli hem de son vakitlerde sık sık gündeme gelen güvenlik açıklarından dolayı düzenlenmesine olan muhtaçlığa vurgu yapıldı.
KVHS’ler FSB ile Ne Durumda?
FSB’nin çalışması kripto varlık hizmet sağlayıcıların risklerine odaklanmış durumda. Bu nedenle, KVHS’lerin kurumsallaşma sürecinde yönettikleri bilgileri koruyacak ve taşıdıkları riskleri düşürecek tahliller öncelik kazandı. Bir öteki bahis ise mali durumu bozuk KVHS’lerin kapatılması ve tasfiyesi. Buna özel bir regülasyon sermaye piyasası kurumlarında olduğu üzere hemfikir olunan bir ihtiyaç. KVHS’lerin çeşitlenen işlevlerinin nasıl yönetileceği masadaki bir başka mevzu. KVHS’lerin işlevlerinin azaltılması yahut işlevlere nazaran KVHS cinsleri oluşturulması tahlil seçeneklerinden öne çıkanlar.
FSB’nin Destek Varlık Tutumu
Kripto varlıkların en çok eleştirilen noktası destek varlıkları. Kıymeti bir destek varlığa bağlı olunca kripto varlıkların hukuksal niteliği problemli bir hal alıyor. Ayrıyeten sabit bir pahaya endeksli olanların bu destek varlığı sahiden tutup tutmadıkları yahut bu destek varlığın ölçüsünün ne olduğu da sorgulanıyor. FSB bu cins yapılar için hem destek varlığın net bir halde kamuoyuna açıklanmasını hem de sonrasında denetlenmesini uygun bulan bir yaklaşım içinde. Ekleyelim ki yerinde bir biçimde, kripto varlıkların kesinlikle durağan yahut destek bir varlığa istinaden ya da odaklı bir formda çıkartılası zarurî olması ön görülen bir yaklaşım değil.
FSB Çalışmaları Ne Kadar Uyumlu Olacak?
FSB, yapılacak regülasyonların ülkeler bazında uyumlu olmasını öncelemiş durumda. Zira teknoloji ve teknoloji varlıkları lokal değil. O bakımdan hiçbir aklı başına ülke ben kendi düzenlememi herkesten bağımsız bir formda yaparım üzere bir tutumu sergilemiyor. FSB ise lokal otoritelere yol gösteren, ortak gereksinimlere işaret eden rapor ve açıklamalarla süreci şekillendirme çabasında. Ülkemizde OVP ile 2023-2025 ortası kripto varlıkların yasal düzenleme kapsamına alınması hedeflenmişti. Tıpkı durum FSB açısından da kelam konusu. 2023’e kadar temel unsur ve çerçevelerin oluşması, 2025’e kadar iç hukuk düzenlemelerinin tamamlanması planın netleşen bir ögesi. Kimileri için bu epeyce gecikmiş bir tarih. Ama FSB – MiCA takvimlerinde kıymetli derecede bir ahenk olduğunu gözlemliyoruz.
ABD’de Durum Farklı Mı?
ABD’de ise SEC’in agresif uygulamaları ile CFTC yani emtia vadeli süreçler kurulu mevzuyu sahiplenme çabasında çatışma yaratıyor. SEC sermaye piyasası araçları odağında piyasası muhafazaya çalışırken, CFTC kripto varlıkların vadeli süreç ve opsiyon süreçlerine, tekrar emtia odaklı kripto varlıklara olan teveccühe dair kararlarıyla sahneyi sahiplenme konusunda kararlı. Farklı olan tüm bunlar olurken yatırımcı ve girişimcilerin ya kripto varlıklara dair hiç düzenleme olmayan ya da çok cüzi düzenlemeler olan ülkelere gitmeye başlamış olması. AB ve ABD regülasyon çalışmalarıyla kripto varlık piyasasını kendine mi çekiyor yoksa öteki ülkelere mi itiyor bunu vakit gösterecek. Lakin şu anda en makus kural bile kuralsızlıktan güzeldir formülünün çalıştığını söylemek pek mümkün değil üzere.
Ülkemizde Durum Nasıl?
Kripto regülasyonunda MiCA’da FSB’de şu yahut bu biçimde mevzuyu sermaye piyasası kanunu ile ödeme hizmetleri ve elektronik para kanunu ortasında hisse ederek bir istikrara oturma eğiliminde. Tıpkı durum ülkemizde de geçerli. Ülkemizde 6493 sayılı kanunda yapılan son değişiklikler, kripto varlıkların kimilerini bünyesine almaya elverişli tabirler içeriyor. Sermaye piyasası kanunu ise kısmen sermaye piyasası aracı olabilecek kripto varlıklara odaklanmışken öteki yandan blokzincir teknolojisini mevcut sermaye piyasası teknolojisi ve araçlarına nasıl adapte edeceğinin de yollarını arıyor.
OVP’nin regülasyon maksadının 2023 olması, bu yılın tıpkı vakitte seçim yılı da olmasından dolayı manalı. Fakat regülasyon kadar değerli bir bahis var ki o da mevzuyu anlayan, yanlışsız uygulayabilecek takımlara sahip olmak. Bu gayeyle hem teknoloji ve piyasa hem de hukuk eğitimleri yapılmalı. Bunu işaret etme sebebimiz, gelişen finansal teknoloji şirketlerinin merkez bankalarından, banka ve sermaye piyasası regülatör ve kurumlarından artan ve dikkat çeken transferler yapması. Bu hem dünyada bu türlü hem de ülkemize. Neredeyse her hafta mevzuyla ilgili resmî kurumlardan yönetici transferi haberleri duyuyoruz. Bu gidişle, regülasyonu yapanlar, regülasyon çıkana kadar, bunun uygulanacağı kurumlara geçmiş olacaklar. Bu durumda çıkan regülasyonu uygulayan mı yoksa kendisine uygulanan mı yorumlayıp şekillendirecek sorusu gündeme gelecek.?
AB ve ABD regülasyon çalışmalarıyla kripto varlık piyasasını kendine mi çekiyor yoksa öbür ülkelere mi itiyor bunu vakit gösterecek lakin şu anda en berbat kural bile kuralsızlıktan düzgündür formülünün çalıştığını söylemek pek mümkün değil üzere.