Kripto para dünyası son vakitlerde Türkiye’den arkası arkasına gelen dolandırıcılık haberleriyle adeta şok oldu. Thodex’in kurucusu ve yöneticisi Faruk Fatih Özer’in yaklaşık 2 milyar dolarla yurtdışına kaçtığı savları sonrası soruşturmalar başlatıldı.
Ne vakit bu türlü bir dolandırıcılık hadisesi ile karşılaşılsa akıllara çabucak kripto para tarihinin meşhur dolandırıcılık olayları ile saadet zinciri şemaları yahut bir öbür söz ile ponzi şemaları akla geliyor. İşte unutulmayan ve zihinlerde taze olan 5 büyük kripto para dolandırıcılık öyküsü.
Kayıplardaki Kripto Kraliçesi ve OneCoin
OneCoin olayı, kripto paranın tarihindeki tahminen de en sıradışı hale gelen dolandırıcılık olayıydı.
2016 yılında Dr. Ruja Ignatova, Bitcoin’in rakibi olan bir kripto para ünitesi geliştirdiğini tüm dünyaya ilan ettiğinde binlerce kişiyi peşinden sürüklemişti. Kendisine “Kripto Kraliçe” lakabını layık gören 36 yaşındaki iş bayanının sloganı bir oldukça iddialıydı. Bu argüman şöyle haykırılmıştı:
“2 yıl sonra kimse Bitcoin’den bahsetmeyecek bile.”
Fakat tabiki de durum beklenildiği üzere olmadı. Ignatova, geliştirdiğini söylediği OneCoin kripto para ünitesinin, “Bitcoin’in sonunu getireceğini” sav ettiğinde, dünyanın birinci ve günümüzde de en bilinen para ünitesi Bitcoin’in pahası esasen birkaç yüz dolara çıkmıştı. Heyecanlı yatırımcılar Kripto Kraliçe’nin “devrim” hayalinin modülü olmayı gaye edindiler ve milyarlar buraya aktı.
Ağustos 2014 ve Mart 2017 yılları ortasında Pakistan’dan Brezilya’ya, Kanada’dan Norveç’e ve hatta Filistin’e tüm dünyadan yaklaşık 4 milyar euro OneCoin’e aktı.
OneCoin gitgide büyürken, Ignatova dünyanın farklı bölgelerinde görkemli gösteriler sunup yatırımcı çekiyor, servetinin tadını çıkarıyordu.
Bulgaristan’da milyonlarca dolarlık konutlar alması, lüks yatı Davina’da büyük partiler vermesi bu lüks hayatın bir modülü olmuştu. Lakin bu lüksün gerisinde biriken meseleler vardı. Yatırımcılar OneCoin’in başka para ünitelerine çevrilmesine müsaade veren sistemin kurulması daima ertelendikçe dert duymaya başladılar.
Ekim 2017’de Portekiz’deki büyük bir aktiflikle tüm dertlere cevap verileceği açıklandı lakin Dr. Ruja ortaya çıkmadı. Telefon ve iletilere da karşılık vermiyordu. Dr. Ruja milyarlarca euro ile sırra kadem basmıştı. Ortada rastgele bir kripto para ünitesi falan da bulunmuyordu.
Yerine sonrasında ağabeyi Konstantin Ignatov geçti lakin o da 2019’da ABD’de bir havalimanında gözaltına alındıktan sonra, dolandırıcılık ve kara para aklama dahil kendisine yöneltilen suçlamaları direkt kabul etti. “Kripto Kraliçe” ise hala kayıp.
PlusToken
En ünlü kripto ponzi şeması öykülerinden bir oburu, başta Çinli ve Koreli yatırımcılar olmak üzere 4 milyondan fazla kişinin parasını çalmakla suçlanan kripto cüzdan PlusToken.
PlusToken 2018’de kuruldu. PlusToken, Asyalı yatırımcılara %9 ile %18 ortası aylık getiri imkanı sundu. Lakin toplumsal medyayı faal kullandığı üzere potansiyel yatırımcı ile yüz yüze görüşmelere de vurgu yaparak fark yaratmaya çalışıyordu.
PlusToken reklam ve afişleri de duvarlara asılıyor ve böylece her şeyin yasal olduğu havası verilerek yatırımcıya itimat aşılanıyordu.
2019’da kârlarını platformdan çekmekte zorlanan müşteriler giderek endişelenmeye başladı. Kısa müddet sonra PlusToken grubunun, en büyük para üniteleri Bitcoin, Ethereum ve EOS dahil farklı kripto para ünitelerinden yaklaşık 3 milyar dolardan fazla bir sayı ile kayıplara karıştığı anlaşıldı.
Artlarında bir de not bırakmışlardı. Bıraktıkları notta şu sözler yazıyordu:
“Üzgünüz, kaçtık.”
Bitconnect
2016’da ortaya çıkan şirketin bir yıl sonra piyasaya sürdüğü ve kısa müddette kıymetini artıran Bitconnect, bir periyot en tanınan 10 kripto para ortasında da yer aldı.
Bitconnect aslında kullanıcıların Bitcoin verip Bitconnect aldıkları bir ödünç alma platformuydu.
Kullanıcılara ödünç verdikleri Bitconnect sayısına nazaran daha fazla günlük faiz ve getiri sunan sistem, bugün “kripto para bölümünün Çiftlik Bank yapısı” olarak da anılıyor.
2018 yılında Texas Menkul Değerler Konseyi, şirketin bir ponzi şeması yani saadet zinciri olduğu söylentilerini doğrulayarak şirketi durdurma istikametinde karar aldı. Karar sonrası Bitconnect fiyatı evvel yüzde 92 düştü sonra da sıfıra indi.
Bitconnect’in topladığı sayı ise devasa ölçüye karşılık geliyor: Toplam 2,5 milyar dolardan fazla para topladığı düşünülüyor.
Bitcoin Savings & Trust
ABD’nin birinci kripto para saadet zinciri şemalarından biri sayılıyor Bitcoin Savings & Trust.
2011 ve 2012 yılları ortasında ortaya çıktığında yatırımcılara haftada yüzde 7 oranında getiri vadetti.
Trendon Shavers’ın başında olduğu şirket Bitcoin sattığını söylüyor. Ayrıyeten daha fazla likiditeye muhtaçlık duyduğu gerekçesiyle yatırımcıdan Bitcoin satmasını istiyordu.
2013 yılında Bitcoin Savings & Trust’ın saadet zinciri olduğu argümanıyla yakalanan Trendon Shavers yatırımcıları dolandırmakla suçlanarak 18 ay mahpus cezasına çarptırıldı.
Pincoin ve iFan
Çağdaş Tech şirketinin yönettiği iki farklı ICO yani “ilk coin arzı” (Initial Coin Offering) olan Pincoin ve iFan üzerinden yatırımcılara bir ay içinde yüzde 40 çıkar kelamı veriliyordu.
Merkezi Vietnam’da bulunan Çağdaş Tech, Asya ülkelerinde yüz yüze etkinlikler düzenleyerek yatırımcıyı cezb etti ve kendine çekti.
Medyada yer alan haberler sonrası Çağdaş Tech’in bir ponzi şeması olduğu argümanları giderek kuvvetlendi ve şirketin Vietnam’daki ofisi önünde geniş protestolar düzenlendi.
Şirket yöneticilerinin yatırımcılardan 660 milyon dolardan fazla para çaldıkları belirtiliyor.